Nhập khẩu và xuất khẩu được coi là những hoạt động quan trọng của thương mại quốc tế. Về mặt khách quan, đây còn được coi là hoạt động lưu thông hàng hóa bị ràng buộc bởi các yếu tố như chính sách, quyền hạn, văn hóa hay cả về chính trị. Nhưng nhìn chung, hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa này là loại hoạt động được hoạch định rõ ràng nhờ vào cách tính cơ cấu xuất nhập khẩu.
Vậy cách tính này dựa vào các thành phần nào? Ý nghĩa của giá trị này là gì? Cùng tìm hiểu qua bài viết sau đây!
Mục lục
1. Xuất nhập khẩu là gì?
Trong thời buổi hội nhập kinh tế quốc tế, tự do và thương mại hóa đã trở thành một xu thế nổi bật. Một quá trình tất yếu cần phải có cho sự phát triển của xã hội. Nhờ thế, cụm từ xuất nhập khẩu đã không còn trở nên xa lạ và khó hiểu.
Xuất nhập khẩu là cụm từ gọi chung cho hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa ra – vào thị trường. Nói đơn giản, xuất nhập khẩu là hoạt động kinh doanh giữa 2 hay nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ với nhau.
Nhập khẩu là khi các quốc gia thu mua từ nước bạn các sản phẩm, dịch vụ mà họ không tự sản xuất được. Còn ngược lại, xuất khẩu là khi các quốc gia đem bán các sản phẩm, dịch vụ do mình làm ra. Thông thường, các nước sẽ trao đổi với nhau bằng tiền tệ.
2. Cơ cấu xuất nhập khẩu là gì?
Với đặc thù là giá trị hình thành nên cán cân xuất nhập khẩu, cơ cấu xuất nhập khẩu cũng có định nghĩa và các đặc điểm cơ bản, như những thành phần khác.
Định nghĩa cơ cấu xuất nhập khẩu
Cơ cấu xuất nhập khẩu hay còn gọi là tổng thể của những bộ phận giá trị hàng hóa, dịch vụ xuất – nhập khẩu và hợp thành tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của các vùng, các quốc gia cùng những mối quan hệ ổn định, phát triển mạnh mẽ giữa các bộ phận đó dựa theo điều kiện kinh tế – xã hội nhất định trong thời kỳ nào đó.
Ở một cách hiểu khác, cơ cấu xuất nhập khẩu là kết quả phản ánh quá trình lao động hay sáng tạo ra các giá trị. Đây là góc nhìn chân thực nhất về bức tranh thị trường gồm trình độ lao động, yếu tố con người và sự tác động của các yếu tố này vào sự phân công lao động cả ở trong nước và quốc tế. Đây là yếu tố có tác động tỷ lệ thuận với sự thay đổi và phát triển của quốc gia đó.
Đặc điểm của cơ cấu xuất nhập khẩu
- Luôn mang tính khách quan, phản ánh qua số liệu.
- Thể hiện qua số lượng và chất lượng. Tùy theo đặc thù từng ngành mà sẽ có số liệu khác nhau.
- Luôn có mục tiêu và có tính hướng dịch trước. Định hướng phát triển của xuất hoặc nhập khẩu đều tùy theo mũi nhọn chủ lực của nền kinh tế quốc gia. Sự chuyển dịch ngành hay thay đổi cơ cấu ngành đều được tính toán rõ ràng.
- Luôn luôn đảm bảo mang lại hiệu quả cho nền kinh tế của mỗi quốc gia, vùng lãnh thổ
- Luôn phát triển từ thấp đến cao, càng phát triển thì càng hoàn thiện hơn qua mỗi thời kỳ
- Luôn bắt đầu từ một cơ sở hoạch định rõ ràng và có hướng chiến lược phát triển
- Kế thừa và phát huy từ gốc rễ
3. Vì sao cần tính cơ cấu xuất nhập khẩu?
Cán cân xuất nhập khẩu được tính dựa trên cơ cấu xuất nhập khẩu. Tỷ số này giúp phản ánh được mức độ xuất – nhập khẩu của một quốc gia. Cơ cấu xuất nhập khẩu là một phần của hoạch định chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ.
Từ các chỉ số này, ta thấy được tỷ trọng của từng thành phần trong cán cân xuất nhập khẩu. Dự đoán hay kết luận tổng quan về xu hướng xuất siêu hay nhập siêu của nền kinh tế trong một quốc gia hay 1 vùng lãnh thổ.
Ngoài ra, xuất nhập khẩu từ lâu đã trở thành một trong những động lực chủ yếu của sự tăng trưởng kinh tế. Góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, tạo công ăn việc làm cho người dân. Đồng thời cũng nâng cao đời sống của người dân. Đây là hoạt động mang tính hoạch định và đóng góp về nhiều mặt.
Vì thế, để có được các phương án hoạch định cùng động thái chuyển biến cơ cấu hàng hóa xuất khẩu, phải có được cơ sở phản ánh khách quan và chính xác về tình hình này.
4. Cách tính cơ cấu giá trị xuất nhập khẩu?
Tính tổng giá trị xuất, nhập khẩu từng năm (= Giá trị xuất khẩu + Giá trị nhập khẩu).
Tính cơ cấu giá trị xuất khẩu từng năm (= giá trị xuất khẩu : tổng giá trị xuất, nhập khẩu năm đó x 100).
Tính cơ cấu giá trị nhập khẩu từng năm (= 100% – Cơ cấu giá trị xuất khẩu năm đó).
Ví dụ: Giá trị xuất, nhập khẩu của Nhật Bản vào giai đoạn 1990 – 2015
Đơn vị: Tỷ USD
| 1990 | 1995 | 2000 | 2005 | 2010 | 2015 | |
| Xuất khẩu | 287,6 | 443,1 | 479,2 | 565,7 | 769,8 | 624,8 |
| Nhập khẩu | 235,4 | 335,9 | 379,5 | 454,5 | 692,4 | 648,3 |
Tổng giá trị xuất, nhập khẩu năm 1990 = 287,6 + 235,4 = 523,0 (tỷ USD).
Tổng giá trị xuất, nhập khẩu năm 1995 = 443,1 + 335,0 = 779 (tỷ USD).
Tổng giá trị xuất, nhập khẩu năm 2000 = 479,2 + 379,5 = 858,7 (tỷ USD).
Tổng giá trị xuất, nhập khẩu năm 2005 = 565,7 + 454,5 =1020,2 (tỷ USD).
Tổng giá trị xuất, nhập khẩu năm 2010 = 679,8 + 692,4 = 1462,2 (tỷ USD).
Tổng giá trị xuất, nhập khẩu năm 2015 = 624,8 + 648,3 = 1273,1 (tỷ USD).
Tính cơ cấu giá trị xuất khẩu
Cơ cấu giá trị xuất khẩu năm 1990 = 287,6 : 523,0 x 100 = 55%.
Cơ cấu giá trị xuất khẩu năm 1995 = 443,1 : 779 x 100 = 56,9%.
Cơ cấu giá trị xuất khẩu năm 2000 = 479,2 : 858,7 x 100 = 55,8%.
Cơ cấu giá trị xuất khẩu năm 2005 = 565,7 : 1020,2 x 100 = 55,4%.
Cơ cấu giá trị xuất khẩu năm 2010 = 769,8 : 1462,2 x 100 = 52,64%.
Cơ cấu giá trị xuất khẩu năm 2015 = 624,8 : 1273,1 x 100 =49%.
Tính cơ cấu giá trị nhập khẩu
Cơ cấu giá trị nhập khẩu năm 1990 = 100% – 55% = 45%.
Cơ cấu giá trị nhập khẩu năm 1990 = 100% – 56,9% = 43,1%.
Cơ cấu giá trị nhập khẩu năm 1990 = 100% – 55,8% = 44,2%.
Cơ cấu giá trị nhập khẩu năm 1990 = 100% – 55,4% = 44,6%.
Cơ cấu giá trị nhập khẩu năm 1990 = 100% – 52,64% = 47,36%.
Cơ cấu giá trị nhập khẩu năm 1990 = 100% – 49% = 51%.
Bảng thống kê số liệu
Đơn vị: %
| 1990 | 1995 | 2000 | 2005 | 2010 | 2015 | |
| Xuất khẩu | 55 | 56,9 | 55,2 | 55,5 | 52,6 | 49,1 |
| Nhập khẩu | 45 | 43,1 | 44,8 | 44,5 | 47,4 | 50,9 |
Nhận xét tình hình xuất – nhập khẩu của Nhật Bản:
Nhìn chung, giai đoạn năm 1990 – 2015, giá trị xuất khẩu của Nhật Bản có sự thay đổi và cơ cấu dần tiến tới sự cân đối. Với tỷ trọng xuất khẩu có xu hướng giảm và tỷ trọng nhập khẩu tăng, chỉ số lần lượt là 5,9% và 5,8%.
Từ năm 1990 – 2010, Nhật Bản luôn là nước xuất siêu và có tỷ trọng xuất siêu lớn nhất vào năm 1995, chỉ số là 56,9%. Điều này cho thấy sự chuyển dịch hướng phát triển của Chiến lược xuất nhập khẩu tại Nhật Bản. Từ nhập siêu sang xuất siêu. Đồng thời phản ánh sự phát triển nền kinh tế và các chỉ số của Nhật Bản đang phát triển theo hướng tích cực.
5. Cơ cấu xuất nhập khẩu thể hiện điều gì?
- Cơ cấu xuất khẩu hàng hóa giữa các nhóm hàng đang chuyển biến theo hướng tích cực hay tiêu cực. Điều này phản ánh lộ trình thực hiện mục tiêu Chiến lược phát triển xuất nhập khẩu theo từng thời kỳ của quốc gia. Bên cạnh đó, có biện pháp khắc phục và thay đổi khi tỷ trọng cơ cấu đi lệch hướng so với mục tiêu ban đầu.
- So sánh sự dịch chuyển trong nội bộ từng nhóm hàng của xuất nhập khẩu.
- So sánh hàng hóa xuất nhập khẩu của quốc gia, nhận xét xu hướng chuyển dịch từ các nguyên liệu thô sang sơ chế hoặc tăng hàm lượng có chế biến.
Thu Hà – Content MECI
Xem thêm một số bài viết liên quan:
- ETD là gì trong xuất nhập khẩu? Cách phân biệt ETD và ETA
- Tổng quan thực trạng xuất nhập khẩu của Việt Nam hiện nay
- POL là gì trong xuất nhập khẩu? 7 bước đóng xếp hàng tại POL
- ETA là gì trong xuất nhập khẩu? Cách xác định ETA chính xác
Xuất nhập khẩu là gì?
Xuất nhập khẩu là cụm từ gọi chung cho hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa ra – vào thị trường. Nói đơn giản, xuất nhập khẩu là hoạt động kinh doanh giữa 2 hay nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ với nhau.
Cơ cấu xuất nhập khẩu là gì?
Cơ cấu xuất nhập khẩu là tổng thể của những bộ phận giá trị hàng hóa, dịch vụ xuất – nhập khẩu và hợp thành tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của các vùng, các quốc gia cùng những mối quan hệ ổn định, phát triển mạnh mẽ giữa các bộ phận đó dựa theo điều kiện kinh tế – xã hội nhất định trong thời kỳ nào đó.
Vì sao cần tính cơ cấu xuất nhập khẩu?
Vì kết quả tính cơ cấu này phản ánh mức độ xuất – nhập khẩu của một quốc gia. Cơ cấu xuất nhập khẩu là một phần của hoạch định chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ.
Qua đó, ta thấy được tỷ trọng của từng thành phần trong cán cân xuất nhập khẩu. Dự đoán hay kết luận tổng quan về xu hướng xuất siêu hay nhập siêu của nền kinh tế trong một quốc gia hay 1 vùng lãnh thổ.
Công thức tính cơ cấu giá trị xuất nhập khẩu là gì?
– Tính tổng giá trị xuất, nhập khẩu từng năm (= Giá trị xuất khẩu + Giá trị nhập khẩu).
– Tính cơ cấu giá trị xuất khẩu từng năm (= giá trị xuất khẩu : tổng giá trị xuất, nhập khẩu năm đó x 100).
– Tính cơ cấu giá trị nhập khẩu từng năm (= 100% – Cơ cấu giá trị xuất khẩu năm đó).
Cơ cấu xuất nhập khẩu thể hiện điều gì?
– Cơ cấu xuất khẩu hàng hóa giữa các nhóm hàng đang chuyển biến theo hướng tích cực hay tiêu cực. Điều này phản ánh lộ trình thực hiện mục tiêu Chiến lược phát triển xuất nhập khẩu theo từng thời kỳ của quốc gia. Bên cạnh đó, có biện pháp khắc phục và thay đổi khi tỷ trọng cơ cấu đi lệch hướng so với mục tiêu ban đầu.
– So sánh sự dịch chuyển trong nội bộ từng nhóm hàng của xuất nhập khẩu.
– So sánh hàng hóa xuất nhập khẩu của quốc gia, nhận xét xu hướng chuyển dịch từ các nguyên liệu thô sang sơ chế hoặc tăng hàm lượng có chế biến.
