Phòng thí nghiệm là cái tên quen thuộc với các bạn sinh viên, nghiên cứu sinh, là cơ sở vật chất không thể thiếu đối với các trung tâm, viện nghiên cứu và các công ty sản xuất thiết bị y tế, sản xuất thực phẩm… Vậy khi thiết kế cần lưu ý những gì để đáp ứng những tiêu chuẩn phòng thí nghiệm đạt chuẩn sử dụng an toàn và hiệu quả. Hãy cùng MECI tìm hiểu để hiểu rõ hơn về vấn đề này nhé!
1. Yêu cầu chung trong thiết kế phòng thí nghiệm
- Khi xây mới hoặc thay đổi cấu trúc một phòng thí nghiệm, trước tiên phải tuân theo các tiêu chuẩn thiết kế tại quốc gia, khu vực và các tiêu chuẩn an toàn riêng. Mọi sự thay đổi về bản vẽ thiết kế đều phải được sự cho phép, phê duyệt của người có thẩm quyền.
- Các phòng xây dựng cần phải đảm bảo an toàn cho các khu vực văn phòng, dân cư liền kề, hạn chế tối đa rủi ro có thể gây ra cho môi trường xung quanh. Cần có phương án ngăn chặn các nguy cơ sinh học, hóa học, các tia phóng xạ phát tán. Có lối thoát hiểm và hành lang thông thoáng thuận tiện cho đi lại và vận chuyển các trang thiết bị.
- Kích thước không gian, khoảng trống giữa các phòng cần đảm bảo đáp ứng được số lượng nhân viên làm việc tối đa trong phòng.
- Có khoảng trống giữa các trang thiết bị để làm việc an toàn và thuận lợi trong vệ sinh và bảo dưỡng máy móc, thiết bị. Có thể phân chia phòng thành nhiều khu vực như khu vực lấy mẫu, khu làm việc, khu rửa, khu lưu trữ mẫu…
2. Các điều kiện về vật lý
2.1 Yêu cầu ánh sáng
- Ánh sáng luôn là yếu tố quan trọng trong bất kỳ môi trường nào, đặc biệt với các môi trường làm việc yêu cầu tính chất cụ thể, quan trọng, ánh sáng sẽ được chú ý khắt khe hơn nhiều.
- Theo tiêu chuẩn thiết kế phòng thí nghiệm, phòng có thể được chiếu sáng bằng ánh sáng tự nhiên hoặc nhân tạo. Ánh sáng tốt trong môi trường làm việc sẽ giúp cho nhân viên có thể thực hiện các thao tác một cách chi tiết an toàn và hiệu quả hơn, hạn chế những phản chiếu lãng phí và chói mắt không cần thiết.
2.2 Yêu cầu nhiệt độ
Tùy theo chức năng và mục đích sử dụng của phòng thí nghiệm mà nhiệt độ phòng được điều chỉnh ở mức độ phù hợp. Đối với những thiết bị có thể phát nhiệt nóng hoặc lạnh cần được đặt ở khu vực tách khỏi không gian làm việc chung. Một số thiết bị bảo hộ chuyên biệt như găng tay bảo vệ nhiệt… sẽ giúp nhân viên đảm bảo an toàn khi tiến hành công việc ở những môi trường khắc nghiệt.
2.3 Yêu cầu về hệ thống thông gió
- Hệ thống thông gió được lắp đặt một cách phù hợp tùy theo từng phòng thí nghiệm và tuân thủ tiêu chuẩn thiết kế phòng thí nghiệm, sao cho tạo được sự an toàn và thuận tiện nhất cho nhân viên làm việc. Ở những vị trí có mùi khó chịu, khói, hoặc độc tố… phải được đặt dưới chụp hút thích hợp, có sự thông gió cục bộ tại vị trí đó.
- Tốc độ lưu thông không khí được giám sát đều đặn để đảm bảo khí độc hoặc các tác nhân ô nhiễm tiềm ẩn không phát tán ra các khu vực còn lại. Ống thông gió cần đặt xa khỏi không gian làm việc chung.
2.4 Yêu cầu về tiếng ồn
Theo tiêu chuẩn thiết kế phòng thí nghiệm, cần lựa chọn máy móc trang thiết bị cũng như vị trí đặt máy sao cho giảm thiểu tối đa việc xảy ra cộng hưởng tiếng ồn. Phải thực hiện các biện pháp loại bỏ hoặc giảm thiểu tiếng ồn, tránh mức ồn quá lớn ảnh hưởng đến hiệu quả tại nơi làm việc.
2.5 Về yếu tố khoa học lao động
Các máy móc, trang thiết bị trong phòng thí nghiệm phải thiết kế và bố trí phù hợp với các thao tác. Hạn chế những rủi ro, sai sót có thể ảnh hưởng đến an toàn của người lao động và chất lượng sản phẩm.
2.6 Các mầm bệnh dễ phát tán, được bố trí nghiêm ngặt
Tiêu chuẩn thiết kế phòng thí nghiệm áp dụng đối với tất cả các phòng thí nghiệm liên quan đến các tác nhân sinh học. Với các tác nhân vi sinh vật có khả năng phát tán và gây nguy hại đến an toàn tới cá nhân và môi trường cần được thiết kế ở vị trí phù hợp. Đặc biệt, cần có những ngăn chặn cao hơn đối với các vi sinh vật thuộc nhóm rủi ro III trở lên.
2.7 Ký hiệu, chú thích tại cửa ra vào
Tại các lối ra, vào của phòng thí nghiệm hoặc lối thoát hiểm đều phải có những ký hiệu, đánh dấu phù hợp, dễ phân biệt theo tiêu chuẩn thiết kế phòng thí nghiệm. Đặc biệt đối với các phòng thí nghiệm có chứa chất nguy hiểm sinh học, chất cháy nổ, phóng xạ, phải có các dấu hiệu ám chỉ mức độ nguy hiểm đã được quốc tế công nhận và theo quy định tại đơn vị.
2.8 Vệ sinh an toàn phòng thí nghiệm đạt chuẩn có yêu cầu sau
- Tiêu chuẩn thiết kế phòng thí nghiệm quy định tất cả các cửa ra vào phòng thí nghiệm đều phải có cửa có thể khóa được. Có thể đóng mở, thoát hiểm dễ dàng trong trường hợp cần thoát khẩn cấp. Phải có khóa bên trong để hạn chế sự ra vào, tiếp xúc khi đang tiến hành thí nghiệm với các mẫu có độ nguy hiểm cao.
- Chỉ những nhân viên đã được cho phép và nắm rõ nội quy mới được vào phòng thí nghiệm. Luôn đề phòng bất kỳ rủi ro nào có thể xảy ra liên quan đến lấy cắp dữ liệu, trang thiết bị hoặc làm giả mạo chất sinh học, các mẫu thử, hóa chất…
Tóm lại để có thể thiết kế và xây dựng một phòng thí nghiệm hoàn chỉnh và đầy chức năng, phải tuân theo những tiêu chuẩn thiết kế phòng thí nghiệm. Các tiêu chuẩn và thông số thường xuyên được kiểm tra và giám sát theo tiêu chuẩn thiết kế của phòng thí nghiệm để đảm bảo an toàn cho nhân viên, chất lượng sản phẩm và bảo vệ môi trường. Từ đó, phòng thí nghiệm sẽ được thiết kế an toàn, hiệu quả và thuận tiện.
Nguồn: https://intech.vn/tieu-chuan-thiet-ke-phong-thi-nghiem/
