Thuế gián thu là gì? Có bao nhiêu loại phổ biến hiện nay?

Thế nào là thuế gián thu? Vì sao thuế gián thu giúp Nhà nước tạo ra ngân sách? Trên thực tế loại thuế này không đánh trực diện vào thu nhập của các cá nhân, tổ chức. Để tìm hiểu sâu hơn về vấn đề này, hãy cùng MECI tìm hiểu khái niệm, đặc điểm cũng như các loại thuế gián thu hiện hành ở Việt Nam hiện nay nhé!

Thuế gián thu là gì?

Thuế gián thu là gì? Mặc dù không có định nghĩa chính xác về thuế gián thu nhưng chúng ta có thể hiểu đơn giản đây là loại thuế mà người chịu thuế không phải là người nộp thuế. Cụ thể người nộp thuế là người cung cấp dịch vụ, bán hàng còn người chịu thuế là người sử dụng dịch vụ, mua hàng. Số tiền của thuế gián thu sẽ được tính vào giá sử dụng dịch vụ hoặc giá bán hàng hoá.

>> Thuế VAT là gì? Đối tượng nào chịu thuế và không phải chịu thuế VAT theo quy định mới?

Đặc điểm của thuế gián thu

Về bản chất thuế gián thu là hành động người bán cộng thêm phần thuế vào giá bán. Sau đó người bán sẽ thay người tiêu dùng nộp thuế đó cho nhà nước. Sau đây là những đặc điểm của thuế gián thu:

• Người nộp thuế gián thu và người chịu thuế gián thu không phải một người. Người nộp thuế chính là các cá nhân, tổ chức có hoạt động kinh doanh, buôn bán. Trong khi đó người chịu thuế là người tiêu dùng cuối cùng.
• Thuế gián thu là một yếu tố quan trọng cấu thành nên giá dịch vụ và hàng hoá trên thị trường.
• Thuế gián thu sẽ trực tiếp tác động đến giá cả thị trường qua cơ chế điều tiết tiêu dùng.
• Trong một số trường hợp nhất định, thuế gián thu có sự chuyển dịch mạnh mẽ.
• Đặc điểm của thuế gián thu là mang tính chất thoái lũy.
• Cơ sở đánh thuế của thuế gián thu là các khoản thu nhập tiêu dùng.

Các loại thuế gián thu hiện nay

Trên thực tế hiện nay thuế gián thu phổ biến hơn thuế trực thu. Sau đây là 5 loại thuế gián thu:

Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu

Loại thuế này còn có tên gọi là thuế quan và được Luật thuế nhập khẩu, thuế xuất khẩu năm 2016 điều chỉnh. Thuế nhập khẩu là thuế đánh vào các loại hàng hoá có nguồn gốc từ nước ngoài nhập khẩu vào. Và thuế xuất khẩu là đánh vào các mặt hàng muốn hạn chế xuất khẩu.

Thuế tiêu thụ mặt hàng đặc biệt

Đây là loại thuế đánh vào các sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ có tính chất xa xỉ như: thuốc lá, xì gà, rượu, bia, xe ô tô dưới 24 chỗ… Việc đánh thuế nhằm mục đích điều tiết việc sản xuất, nhập khẩu và tiêu dùng của xã hội. Bên cạnh đó còn giúp điều tiết thu nhập của người dùng. Qua đó tăng ngân sách cho Nhà nước, tăng cường quản lý sản xuất kinh doanh. Thuế tiêu thụ đặc biệt do người tiêu dùng chịu khi mua hàng nhưng sẽ do các cơ sở trực tiếp sản xuất ra hàng hóa nộp.

Thuế giá trị gia tăng

Loại thuế này được tính trên giá trị gia tăng của hàng hóa hoặc dịch vụ phát sinh trên hành trình từ sản xuất đến tay người tiêu dùng. Đây là loại thuế chỉ áp dụng trên thành phần tăng thêm chứ không thay đổi toàn bộ giá trị hàng hoá. Tương tự như các loại thuế gián thu khác người bán hàng là người có nghĩa vụ đóng thuế với Nhà nước nhưng người chịu thuế là người tiêu dùng.

Thuế bảo vệ môi trường

Những sản phẩm, hàng hoá và dịch vụ có tác động xấu đến môi trường khi được tiêu thụ người tiêu dùng sẽ phải chịu thuế gián thu. Sau đó người sản xuất, cung cấp dịch vụ sẽ là người đóng thuế cho Nhà nước. Nhờ đó đảm bảo được sự bình đẳng và điều tiết thu nhập chênh lệch. Các sản phẩm phải chịu thuế gián thu bảo vệ môi trường hiện nay gồm có: xăng dầu, than đá, thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu, dung dịch khử trùng…

Thuế tài nguyên

Khi các cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp có hành động khai thác tài nguyên sẽ có nghĩa vụ nộp thuế. Trong đó bao gồm hoạt động khai thác không kim loại, khoáng sản kim loại, các mỏ dầu khí tự nhiên, khai thác mỏ dầu thô, khi than hay khai thác hải sản tự nhiên…

Phân biệt thuế trực thu và gián thu

Bên cạnh thuế gián thu còn có thuế trực thu. Cả hai đều là nguồn lực quan trọng trong hệ thống Ngân sách của Nhà nước.

Thuế trực thu là gì?

Thuế trực thu là loại thuế đánh trực tiếp vào đối tượng nộp thuế. Hiện nay các loại thuế trực thu chính gồm có: thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế nhà đất, tài nguyên môi trường.

Phân biệt thuế trực thu và gián thu

Về sự giống nhau:

• Cả hai đều là phương thức thu thuế theo quy định của pháp luật nhà nước.
• Cả hai loại thuế trực thu và gián thu điều góp phần điều tiết thu nhập của các cá nhân và tổ chức.
• Cả hai đối tượng chịu thuế và nộp thuế đều phải trích ra một phần tài sản để nộp vào ngân sách Nhà nước. Đây là hình thức thu thuế bắt buộc không thể trì hoãn hay khước từ.

Về sự khác nhau:

• Mức độ tác động đến nền kinh tế: hình thức thuế gián thu ảnh hưởng trực tiếp còn thuế trực thu ít tác động hơn.
• Mức độ quản lý: việc thu thuế gián thu dễ dàng hơn vì đã cấu thành trực tiếp vào giá bán của hàng hoá còn việc thu thuế trực thu khá khó khăn, dễ trốn thuế.
• Đối tượng chịu thuế: trong khi thuế trực thu người nộp thuế chính là người chịu thuế còn hình thức thuế gián thu thì hai đối tượng trên không đồng nhất.
• Phương thức điều tiết: thuế trực thu điều tiết trực tiếp vào thu nhập của người chịu thuế còn thuế gián thu điều tiết gián tiếp thông qua giá bán hàng hoá.
• Hiệu quả thu thuế: hiện nay việc thu thuế trực thu còn khá khó khăn khi xuất hiện nhiều đối tượng trốn thuế hoặc đóng không đúng mức quy định, còn hình thức thu thuế gián thu lại dễ dàng thực hiện, ít khi có sự gian dối.

>> Thuế VAT là gì? Làm cách nào để tính thuế VAT nhanh chóng và chính xác nhất?

Trên đây là lời giải đáp cho thắc mắc thuế gián thu là gì? Bên cạnh đó bài viết cũng đã phân tích đặc điểm của từng loại thuế gián thu, so sánh với thuế trực thu. Hy vọng những thông tin trên sẽ hữu ích đối với bạn. Hãy theo dõi MECI để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích khác nhé!

Câu hỏi thường gặp